Język sanskryt

Sanskryt to język należący do wielkiej rodziny języków indoeuropejskich. Jest to najpowszechniej używany w Indiach starożytnych i średniowiecznych język literacki, który odegrał olbrzymią rolę we wszystkich niemal sferach kultury dawnych Indii (takich jak literatura, filozofia, religia, nauka, prawodawstwo i obyczajowość). Pierwszym etapem rozwoju tego języka był język wedyjski lub tzw. sanskryt wedyjski (już od ok. połowy II tysiąclecia p.n.e.), język, w którym spisano najstarsze święte księgi dawnych Indii – Wedy. Kolejne ważne etapy rozwoju języka, to tzw. sanskryt epicki, w którym skomponowane zostały dwie starożytne epopeje indyjskie – Mahabharata i Ramajana, oraz sanskryt klasyczny – klucz do poznania przebogatej i intrygującej literatury klasycznej Indii starożytnych. Sanskryt w dalszym ciągu jest jednym z najważniejszych języków Indii, a jego wpływ na różne – dawniejsze i współczesne – języki, pisma oraz literatury nie tylko samych Indii, ale również innych krajów Dalekiego Wschodu, jest dobitnym świadectwem olbrzymiego znaczenia tego języka.

Z bogatej literatury sanskryckiej najlepiej znane są prawdopodobnie następujące dzieła:

- Upaniszady, spekulacyjne traktaty filozoficzne;

- Mahabharata i Ramajana, dwa wielkie eposy starożytne, z tych Mahabharata stanowi do dziś bodaj najdłuższy utwór literacki na świecie;

- Bhagawadgita, słynny poemat filozoficzno-religijny (wielokrotnie tłumaczony na język polski);

- traktaty sześciu klasycznych systemów filozoficzno-religijnych, z których najsłynniejsze to Jogasutry Patańdźalego (I-III w.);

- Kamasutra, słynny „Traktat o miłowaniu” autorstwa Watsjajany;

- Pańćatantra („Pięcioksiąg), najbardziej znany sanskrycki zbiór bajek i opowiadań, których echa odnajdziemy w literaturze bajkowej z różnych części świata, w tym także w literaturze polskiej;

- utwory najwybitniejszego poety dawnych Indii, Kalidasy (IV-V w.), autora dwóch eposów, trzech dramatów i poematu lirycznego.

Proponowany, dwuletni kurs językowy ma na celu przygotowanie uczestników do samodzielnej (jedynie z pomocą słownika) pracy z oryginalnym tekstem sanskryckim. Rozpoczyna się od nauki alfabetu devan?gar? oraz od zasad oddziaływania na siebie dźwięków w wyrazach i w zdaniach – zwanych zasadami połączenia (sandhi). Kolejne etapy to systematyczne poszerzanie wiedzy z zakresu słownictwa i gramatyki, fleksji i składni. Specyfika sanskrytu i literatury sanskryckiej wyraża się m.in. w oferowaniu odbiorcy barwnego wachlarza urzekających swą prostotą, a równocześnie zaskakujących bogactwem myśli dwuwierszy; pozwala to – już na początku kursu – delektować się urokiem tekstu oryginalnego. Stopniowo uczestnicy kursu przechodzą do lektury tekstów obszerniejszych i trudniejszych, fragmentów Bhagawadgity, Upaniszad, Pańćatantry, Ramajany oraz innych arcydzieł literatury dawnych Indii.